Khá nhiều người đang quan tâm tới San hô sống ở đâu? Cấu tạo của san hô như nào? Dưới đây là giải đáp của Thế giới động vật dành cho các bạn.
1. San hô là gì?
San hô là các sinh vật biển tồn tại dưới dạng các thể polyp nhỏ, thường sống thành các quần thể gồm nhiều cá thể giống hệt nhau. Các polyp thuộc nhóm động vật không xương sống này có tên là Thích ti (Cnidaria), bao gồm cả hải quỳ và sứa. Hãy tưởng tượng polyp san hô trông giống như một can thức ăn đóng hộp khi được mở, mặt trên có miệng bao quanh bởi một vòng xúc tu. Các xúc tu này có các tế bào châm giúp polyp san hô bắt phù du bơi xung quanh nó. [2] Khác với hải quỳ, san hô có thể tiết ra cấu truc canxi cacbonat tạo thành những bộ xương cứng. Phần lớn san hô phát triển tốt nhất trong môi trường nước ấm, nông, trong sạch, nhiều nắng và dao động.
2. San hô sống ở đâu?
San hô được tìm thấy ở cả các vùng biển nhiệt đới cũng như ôn đới, nhưng các rạn san hô chỉ hình thành ở khu vực nằm trong đường xích đạo trải từ vĩ độ 30° Bắc đến 30° Nam. Các loài san hô tạo rạn không sống tại các độ sâu quá 46 m và nhiệt độ dưới 20°C.
Polyp san hô rất nhỏ. Tuy nhiên chúng mọc bằng cách phát triển khoang hình cốc theo chiều dọc, đôi khi chia thành vách ngăn tạo một đĩa nên mới cao hơn. Qua nhiều thế hệ, kiểu phát triển này tạo nên các quần xã san hô lớn. Rạn san hô được xây dựng từ nhiều quần xã san hô tạo rạn như vậy và các sinh vật khác có cấu tạo cơ thể chứa canxi cacbonat tương tự như san hô. Quần thể rạn san hô lớn nhất thế giới là Great Barrier ở Úc, dài khoảng 2600 kilômét, lớn đến mức có thể nhìn thấy từ các tàu thám hiểm vũ trụ!
3. Hệ sinh thái rạn san hô là gì?
Rạn san hô giống như những thành phố thu nhỏ của các loài sinh vật biển. Trong thế giới đại dương, các rạn san hô cung cấp nơi trú và thức ăn cho khoảng 4000 loài cá, 800 loài san hô và hàng trăm sinh vật
biển khác.
Rạn san hô là một trong những hệ sinh thái đặc sắc của biển Việt Nam, nơi có đa dạng sinh học rất cao, cảnh quan kỳ thú. Các rạn san hô của Việt Nam phân bố rộng khắp từ Bắc vào Nam với diện tích khoảng hơn 1100 km2 [3] , trong đó biển Miền Trung và Miền Nam có diện tích san hô lớn nhất và tính đa dạng sinh học lớn nhất.
Một rạn san hô tiêu biểu. Ảnh: Đặng Đỗ Hùng Việt
San hô ở Việt Nam rất phong phú, với khoảng 400 loài san hô cứng thuộc 79 chi. Quần thể san hô ở Việt Nam hoàn toàn có thể được so sánh với các vùng san hô đa dạng nhất trên thế giới. [4]
Bên cạnh đó, theo những kết quả gần đây nhất của các nhà khoa học Việt Nam, tổng số loài sinh vật biển đã được ghi nhận ở các rạn san hô là khoảng 3000 loài, trong đó nhóm cá rạn san hô có số loài phong phú nhất (615 loài); tiếp đến là san hô (444 loài); động vật thân mềm (410 loài); rong biển (376 loài); thực vật phù du (310 loài); động vật phù du (187 loài); động vật da gai (116 loài); động vật giáp xác (92 loài); thực vật ngập mặn (61 loài); giun nhiều tơ (43 loài); cỏ biển (11 loài). [5]
Trong tháng 4 và 5/2016, các rạn san hô là đối tượng bị ảnh hưởng mạnh nhất trong các hệ sinh thái biển, 100% các rạn san hô trong khu vực khảo sát đều có dấu hiệu bị tẩy trắng, nhóm san hô cành hầu hết bị chết hàng loạt. Điển hình là các khu vực rạn: Hòn Sơn Dương - Hà Tĩnh (tỷ lệ san hô chết khoảng 90%), Hòn Nồm - Quảng Bình và Hải Vân, Sơn Chà - Thừa Thiên Huế (tỷ lệ san hô bị suy giảm là 66,7%). [6]
Trong nhiều trường hợp, rạn san hô còn là lá rào chắn bảo vệ chống xói lở bờ biển. Những lá chắn này còn làm giảm lực của sóng biển chuyển tới, giúp bảo vệ cho vùng đất và nước nằm phía sau rạn khi có bão.
Vậy làm thể nào để bảo vệ san hô và bạn vẫn có thể thoải mái thưởng thức vẻ đẹp dưới đáy biển?
Theo một số nghiên cứu, khoảng 70% các rạn san hô trên thế giới đang bị đe dọa. Một diện tích lớn rạn san hô trên toàn cầu đã bị mất đi (khoảng 27% theo NASA) chỉ trong vòng 50 năm qua. [7]
Hiện tượng san hô bị bạc màu (tẩy trắng) cũng đã và đang diễn ra nhanh chóng. Hiện tượng này gần như chưa được biết đến cho đến những năm 1980, khi một loạt các quần thể san hô bạc màu xuất hiện, chủ yếu ở vùng nhiệt đới phía Đông Thái Bình Dương và vùng biển Caribê. Trong vòng 25 năm trở lại đây, nhiệt độ tăng đã đẩy nhanh quá trình tẩy trắng và phá hủy các rạn san hô. Nhiệt độ đại dương tăng cao vào năm 1998 và 2005 đã làm chết rất nhiều rạn san hô và những rạn san hô này gần như không có khả năng phục hồi. Đánh giá của các nhà khoa học đã cho thấy quá trình tẩy trắng san hô đã phá hủy phần lớn các rạn san hô trên thế giới. Nghiên cứu cũng cho thấy chỉ những rạn san hô được bảo vệ tốt mới có nhiều khả năng phục hồi. [8]
Rạn san hô đảo Samoa ở các trạng thái: Khỏe mạnh – Lụi tàn – Chết. Ảnh: XL Caitlin - Seaview survey. [9]
Đi cùng với sự suy thoái của san hô là sự biến mất của nhiều loài sinh vật biển quý. Ở Việt Nam, có 36 loài sinh vật thuộc hệ sinh thái rạn san hô có nguy cơ đe dọa tuyệt chủng theo Sách Đỏ Việt Nam: cá rạn san hô (9 loài), san hô cứng (11 loài), động vật đáy (10 loài), rong biển (5 loài) và thực vật ngập mặn (1 loài). [10]
Nhìn chung, hệ sinh thái rạn san hô có cấu trúc rất phức tạp và rất nhạy cảm với sự đe dọa của môi trường.
Khi san hô còn nhỏ, chúng có thể dễ dàng trở thành mồi ngon của nhiều động vật biển. Khi đã phát triển bộ xương, chúng không còn là món ăn ngon cho những động vật này nữa, tuy nhiên, cũng có một số loài cá, sâu biển, ốc và sao biển lùng bắt san hô trưởng thành. Đặc biệt, ở nhiều vùng biển thuộc Thái Bình Dương, loài sao biển gai là những kẻ săn san hô vô cùng tích cực. Sự bùng nổ dân số của sao biển gai có thể bao phủ một rạn san hô với hàng chục ngàn con sao biển, phá hủy rạn san hô nhanh chóng chỉ trong vòng chưa đầy một năm. Nhiều rạn san hô ở Miền Trung nước ta đã bị ảnh hưởng bởi sao biển gai trong những năm gần đây, với sự suy giảm đáng kể của các rạn san hô và sự bùng phát của sao biển. [11]
Một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với san hô là chính hiện tượng bạc màu (mất lớp sắc tố) hay còn gọi là tẩy trắng. Hiện tượng này xảy ra khi nhiệt độ nước biển bề mặt tăng lên ảnh hưởng tới sự sống của tảo zooxanthellae cộng sinh với san hô. Nhiệt độ nước biển chỉ cẩn tăng lên từ 1 đến 2°C trên mức bình thường đã có thể gây ra quá trình tẩy trắng. [12] Hiện tượng tẩy trắng kéo dài có thể giết chết các quần xã san hô hoặc khiến chúng dễ bị tổn tương trước các mối đe dọa khác. Trong những năm gần đây, nhiều rạn san hô nhiệt đới đã bị bạc màu hoặc chết. Tuy người ta nhân thấy có sự phục hồi tại một số địa điểm hẻo lánh, nhưng hiện tượng biến đổi khí hậu có thể đảo ngược lại quá trình phục hồi này.
Quá trình axit hóa đại dương – nước biển tăng tính axit – cũng khiến san hô khó có thể hình thành khung xương canxi cacbonat. Nếu quá trình axit hóa diễn ra với tốc độ nhanh hơn, những cấu trúc xương đã hình thành của các rạn san hô cũng có thể bị phá vỡ.[13]
Diện tích và chất lượng của san hô và các rạn san hô đã và đang giảm đi đáng kể cùng với sự gia tăng của các hoạt động trên biển và ven biển. Các nghiên cứu gần đây cho thấy rạn san hô ở nhiều vùng của Việt Nam đang xấu đi do tác động cả tự nhiên và nhân tạo, trong đó chủ yếu là khai thác san hô, đánh bắt quá mức, du lịch, nạo vét,… ở những vùng biển có rạn san hô.[14]
Ngay cả các hoạt động diễn ra xa các rạn san hô cũng có thể có tác động không nhỏ. Nước thải từ các vùng ven biển, từ thành phố, các trang trại,… có thể khiến tảo trong nước sinh sôi quá nhanh, lấn át các rạn san hô. Nạn phá rừng cũng làm xói mòn đất, nước mang đất quay trở lại biển và tạo thành trầm tích bao phủ lên các rạn san hô.
4. Cùng hành động
Các khu bảo tồn biển đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ san hô, trong đó quan trọng nhất là có một cộng đồng cá khỏe mạnh và bảo đảm nguồn nước biển sạch sẽ cho san hô phát triển. Cá có vai trò quan trọng đối với các rạn san hô, đặc biệt là các loài cá ăn rong biển và giữ cho rong biển không mọc lấn lên san hô, cũng như các loài cá thịt cũng khiến cho sao biển gai không thể đến gần và ăn san hô. Những khu vực rạn san hô được bảo vệ nghiêm ngặt thường có những quần xã san hô khỏe mạnh hơn và có khả năng phục hồi tốt hơn sau thiên tai. Do đó, bạn hãy ủng hộ các khu bảo tồn biển hoặc tham gia các chương trình bảo tồn rạn san hô nếu có thể nhé!
Nước sạch cũng rất quan trọng đối với sự tồn tại của san hô. Nước thải từ đất liền qua các con sông chảy ra biển mang theo bùn đất, chất dinh dưỡng,… làm tăng tốc độ tăng trưởng của tảo và một số loài ăn thịt san hô. Do đó việc sử dụng đất hiệu quả, tránh sử dụng quá nhiều phân bón hóa học và hạn chế xói mòn do chặt phá rừng và xây dựng… cũng làm giảm bớt lượng nước mang nhiều trầm tích đổ vào các vùng biển có san hô. Mỗi người trong chúng ta cũng có thể giúp giữ sạch nguồn nước bằng cách sử dụng tiết kiệm nước, giảm lượng nước thải,… trước khi chúng được đổ ra biển.
Tuy nhiên, về lâu dài, tương lai của các rạn san hô sẽ phụ thuộc vào việc làm giảm lượng khí cacbon điôxit (CO2 )trong khí quyển. CO 2 sản sinh ra từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch đã và đang khiến đại dương nóng lên, dẫn đến hiện tượng bạc màu của san hô và thay đổi tính axit của nước. Mỗi chúng ta đều có thể hạn chế lượng phát thải khí CO 2 bằng nhiều cách, như tiết kiệm năng lượng, sử dụng các sản phẩm thân thiện hơn với môi trường,…
Trên đây Thế giới động vật đã giải đáp San hô sống ở đâu? Hệ sinh thái rạn san hô là gì? Comment ngay ý kiến của bạn nhé!
إرسال تعليق